Fjölbreytileiki náttúrunnar – ábyrgð okkar allra

Hafdís Hanna Ægisdóttir, Forstöðumaður Sjálfbærnistofnunar HÍ og

Rannveig Magnúsdóttir, verkefnastjóri hjá Biodice

Ef þú hefur einhvern tíma séð mosavaxinn stein glitra í morgunbirtunni, hefur þú orðið vitni að undri líffræðilegrar fjölbreytni – jafnvel þótt þú hafir ekki áttað þig á því. Líffræðileg fjölbreytni er alltumlykjandi – hún er hér og þar og alls staðar. Hún er grundvöllur heilbrigðra vistkerfa og gerir okkur, mannkyninu og öllum öðrum lífverum, kleift að búa á jörðinni.

Líffræðileg fjölbreytni vísar til fjölbreytni lífvera á jörðinni, þar með talið fjölbreytni tegunda, breytileika innan tegunda og fjölbreytni vistkerfa. Á Íslandi kemur sífellt betur í ljós að hér er að finna mikla líffræðilega fjölbreytni innan tegunda, sem kollvarpar þeirri hugmynd að líffræðileg fjölbreytni sé hér lítil.. Einnig er hér að finna mjög fjölbreytt vistkerfi sem sum hver eru fágæt á heimsvísu.

Líffræðileg fjölbreytni stendur nú frammi fyrir fordæmalausri hnignun á heimsvísu. Helstu ógnir við líffræðilega fjölbreytni í heiminum eru breytingar á landnotkun, ofnýting, loftslagsbreytingar, mengun og ágengar framandi tegundir og talið er að um ein milljón tegunda sé í útrýmingarhættu.

Öll 196 aðildaríki að samningi Sameinuðu þjóðanna um líffræðilega fjölbreytni (CBD) samþykktu nýja stefnu á COP15 ráðstefnu samningsins árið 2022. Þessi stefna, sem tók við af Aichi markmiðunum, er kölluð Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework (GBF) og stefnir að því í stuttu máli sagt að árið 2050 lifi mannkynið í sátt við náttúruna. Stefnan er með fjögur yfirmarkmið til ársins 2050 sem miða að því að stöðva hrun líffræðilegrar fjölbreytni, endurheimta náttúru, tryggja sjálfbæra nýtingu náttúruauðlinda og virkja til þess fjármagn og önnur úrræði. Þá eru í stefnunni 23 aðgerðamiðuð undirmarkmið sem þarf að ná fyrir árið 2030. Markmiðunum á að ná með sanngjörnum hætti fyrir allt mannkyn.

Framkvæmd GBF stefnunnar kallar á samstillt átak ríkja, fyrirtækja og samfélaga. Í stefnunni er lagt til að vistkerfisnálgun (e. ecosystem approach) sé notuð við innleiðingu hennar, þ.e. að stjórnun á notkun lands, lagar og lifandi auðlinda sé samræmd og að vernd og sjálfbær nýting sé alltaf með jafnrétti að leiðarljósi. Aðeins með slíkum heildstæðum aðgerðum getum við tryggt framtíð líffræðilegrar fjölbreytni og þar með velferð komandi kynslóða.

En ábyrgðin hvílir ekki aðeins á herðum stjórnvalda eða alþjóðastofnana. Hún er líka okkar. Þín og mín. Hvort sem við vinnum við náttúruvernd eða hjá stóru fyrirtæki, búum í borg eða sveit, þá höfum við öll hlutverki að gegna. Við getum spurt okkur eftirfarandi spurninga: Fyrir hvað stend ég? Hvers konar veröld vil ég skilja eftir? Hvernig get ég haft áhrif?

Verum meðvituð um áhrif okkar, veljum náttúruvænar lausnir, hvetjum til verndar og endurheimtar – og tökum þátt í samtalinu um hvernig við byggjum sjálfbæra framtíð. Lífið á jörðinni og hin stórbrotna náttúra Íslands á það skilið.