Vatnið kemur bara úr krananum

Þorgerður María Þorbjarnardóttir, formaður Landverndar og ritstjóri Þoku

Okkur er oft hætt til að taka vatni sem sjálfsögðum hlut. Það kemur bara úr krananum. En vatnsvernd hefur verið aðeins til umræðu nýlega og þá í Heiðmörk en þar stendur til að loka stóru svæði fyrir ökutækjum til að vernda vatnsból höfuðborgarsvæðisins. Skógræktarfélagi Íslands, Ferðafélagi Íslands og fleiri félögum sem nýta svæðið með margvíslegum hætti var þó nokkuð brugðið við þær fréttir en lítið hefur farið fyrir samtali milli Veitna og notenda svæðisins sem eru náttúrulega ekki bara félög með starfsemi á svæðinu heldur höfuðborgarbúar flestir! Vandfundinn er sá höfuðborgarbúi sem ekki hefur notið útivistar á því svæði sem til stendur að loka eða gera svo óaðgengilegt að aðeins ungir og sprækir fá að njóta. Rökstuðning hefur vantað og verndin er ekki einungis fyrir bensín og díselvélum. Til stendur einnig að girða og loka leiðum sem eru fyrir gangandi vegfarendur. Þar er ávinningurinn nokkuð óljós.

Margir hafa svo átt erfitt með að fóta sig í umræðunni því vatnsvernd er jú góð og vatn er auðlind sem er eftir allt saman takmörkuð.Undirritaðri hefur blöskrað mjög að lesa áform ýmissa aðila á svæðum eins og í Ölfusi. Þar er nú þegar borað eftir vatni sem selt er á flöskum í Los Angeles, landeldi þarf umtalsvert af vatni og þar átti að standa mölunarverksmiðja sem einnig þurfti gífurlegt magn af vatni en var blessunarlega afstýrt. Hugmyndirnar á svæðinu eru samt sem áður miklu miklu stærri en núverandi starfsemi. Allt er það starfsemi sem krefst umtalsverðs vatns. Svo má ekki gleyma að þar býr líka fólk sem drekkur vatn og baðar sig í vatni. Á svæðinu vantar frekari rannsóknir á getu jarðlaganna til að dæla upp vatninu sem á að nota og vonandi verður farið í þær áður en lengra er haldið.

Skrúfað fyrir sundlaugar en LagoonSpaBaths fær nóg af vatni.

Vatnsverndarsérfræðingar hafa bent á að hægt er að samrýma notkun svæðisins við vatnsvernd. Ef viljinn er fyrir hendi er hægt að færa neðstu vatnstökusvæðin og setja gegnumumferð skorður. Það væri hægt að gera svo margt til að standa vörð um almannaréttinn ásamt því að gæta að aðgengi höfuðborgarbúa að hreinu vatni.

Svo ef við lítum á nærliggjandi svæði sem eru ekki síður mikilvæg vatnsverndarsvæði, eins og í kring um Bláfjöll, má virkilega spyrja sig þeirra spurninga hvers vegna byrjað er á að loka fyrir umferð almennings á svæði sem eru fyrst og fremst notuð af almenningi í lýðheilsuskyni á meðan stóreflis námuvinnsla er þar fyrir ofan og alls kyns atvinnustarfsemi sem notar olíu á vélum.

Svipað eins og þegar það skellur á með nístandi kulda og almenningssundlaugum er lokað en öll heimsins LagoonSpaBaths halda opnu.

Getur verið að það sé auðveldara að skerða heita vatnið til notkunar sem ætluð er almenningi sem heild? Er auðveldara að skerða aðgengi almennings að útivistarsvæðum en að setja einkaaðilum skorður um mengunarvarnir?

Ég er hrædd um að hér sé svarið já, og ég er uggandi yfir margvíslegri markaðsvæðingu á náttúrunnar gæðum. Hvað er næst? Útsýnið? Fuglasöngurinn? Rafmagnið?

En við deyjum ekki ráðalaus. Með öflugum málsvörum almennings í gegn um félagsstörf stöndum við vörð um rétt á hreinu vatni, endurnýjanlegri orku, heitu vatni á viðráðanlegu verði. Og auðvitað almannaréttinn, útsýni, fuglasöng og lykt af lyngi alveg ókeypis, fyrir almenning að njóta og komandi kynslóðum til handa.